Yekaterynoslav
Since the times of the revolution, Yekaterynoslav has remained in my memory as a long avenue with numerous chestnut trees and acacias mesmerizing me with their smells, many boys and girls idling about in the avenue and peeling off seeds, the broad Dnipro where Soviet Army soldiers are bathing their horses, Potiomkin Gardens with Ukrainian shikses singing their spiritual tunes and permanent fear of gangs stealing up to the city.
Yekaterynoslav is quite different now. Many of the trees are most likely to have been cut off for heating and fire-raising purposes. Lots of sooty and fussy factory workers looking like Briansk steel smelters are streaming down the avenue. Numerous clerks and office workers looking very much alike and carrying briefcases are dragging down the broad sidewalks.
The city is working. Smoke is coming from the chimneys. There is a lot of timber stacked on the Dnipro bank. Instead of horses, ships are floating down the river.
The city’s neighborhoods are not alike, some of them being sooty and stony like Kharkiv and others being green, full of gardens and tender in the Ukrainian way like Poltava.
Very much like in Kharkiv, people are fussy, strange-looking, callous and uneducated, having no other tradition than peeling off seeds and speaking Russian. The Jews are very callous as well.
According to a Jewish lady teacher, the biggest problem the Jews of Yekaterynoslav are being faced by is that they have to send their children to Jewish schools.
– We want Russian schools – they say – only Russian ones.
When the committee tasked with deciding on the schools children will go to ask those children which language is their mother tongue, their parents prompt them:
– Tell the committee your mother tongue is Russian!
The committee doesn’t let them go to Russian schools. Jewish children are allowed to go to either Ukrainian or Jewish schools. Only Russian children are allowed to go to Russian schools. Sometimes when asked what language parents speak to their children, they answer they speak Ukrainian…
It’s quite clear that neither they nor their children can understand a word in Ukrainian.
In learning at Ukrainian schools, Jewish children can’t understand anything of what they are told. In spite of all that, Ukrainian schools are full of Jewish children with names, such as “Hrishka” or “Mishka”.
There being 50.000 Jews in the city, as few as 1500 Jewish children are learning at Jewish schools.
There are Jewish technical schools with hundreds of students who learn ironworking and mechanics, etc. A great effort was exerted to pull young people into these schools. Despite young people are seeking to become factory workers nowadays, they were previously unwilling to go to technical schools primarily because Yiddish was the language of instruction there. Now these schools have become popular and young people learn there with pleasure.
The Jews of Yekaterynoslav are convinced that Yiddish as the language of instruction is not as bad as it seems. The parents whose children have “got” to Jewish schools are feeling the same way.
– It’s not bad – they say – it’s better than Ukrainian schools.
Alongside that, the Polish Jews who were exiled from their towns and displaced to Yekaterynoslav at the time of the war are strongly opposed to Jewish schools.
– How can it be explained? – I asked the teachers.
– Since the parents are not knowledgeable of Russian, they want their children to know this language.
However, it is not worth while making a conclusion that the Polish Jews are more willing to assimilate, because in talking to me, my compatriots were praising public leaders of various cities and towns who championed Jewish cultural work. If someone is a good cultural worker or organizer, he is sure to be a Jewish boy from Poland.
What Yekaterynoslav can be proud of is of two thousand Jews working at the local “Briansk Steel Factory” [1], the total number of the factory’s workers equaling dozens of thousand. The “national minority” maintains contacts with trade unions and a certain percentage of Jews apply for jobs with the factory every time it needs workers.
Meanwhile, Jewish workers are doing very easy work because they are not qualified. Little by little, in doing more routine work, they start doing more qualified work. I wish I could see Jews doing some work but it’s hard, because the Jews don’t show up. Firstly, there can be only one Jew out of a few dozen Gentiles. Secondly, it is hard to recognize Jews wearing robs, sooty and shabby. All the factory workers are alike. Many unskilled Jewish laborers apply to qualification updating courses in order to learn their professions.
In a club, I met a few Jewish workers of the steel factory and asked them about the relations between Jews and Gentiles.
– The relations are very good – a few young men answered, until they got used to it, some of the workers complained. Now they see that we work on a par with them.
Much work is being done in this direction. The problem of the relations between Jews and Gentiles is much spoken about. Nevertheless, there are many anti-Semites. I was told that at the time of Kalinin’s visit to Briansk Steel Factory in Yekaterynoslav, workers, among other questions, had sent him a note “Why are there so many “Yids” among the factory workers and among the office workers?”
On Sunday night I walking down the backstreets where most of the factory workers live. Harmonicons were playing at every corner, drunkards were toddling and shikses were singing. I was wearing a felt hat and they were poking fun at me, shouting: “A walking hat is coming” and laughing.
A pal of mine said I had better go to the avenue.
– Or you can be beaten – he said.
– For what?
– Just for nothing.
I kept on walking down the backstreets and was not beaten. Just time and again another couple of lovers passing by and hugging one another looked at my usual and innocent hat that didn’t deserve any claims, grinning:
– A hat is coming!
I went to the avenue and called at a club. There were Jewish boys and non-Jewish girls everywhere. The place was crowded and noisy. Inscriptions prohibiting seeds to be peeled off were stuck to the walls but folks were peeling them off at pleasure. Vodka was pouring like rain everywhere. Rykov [2] who had brought the Polish vodka “Monopolka” back and thus deserved to have this vodka named after him, “Rykovka”[3], was looking from a photograph on the wall and deriving pleasure from the crowd[4].
In the other lounge there was a sort of declamation and applause were heard from there. Only here, in the front lounge, people were crowding, singing, flirting and laughing. Shikses were laughing with excitement for their “boyfriends”. A sort of scandal was in the air. Some Jewish boys, factory workers, who were playing a harmonicon started dancing and thus were about to disrupt the declamation in the other lounge. A class-conscious idealistic Russian boy whose fair hair was striking the eye addressed them:
– Shame on you, comrades! How can you be so class-unconscious in the club?
But the jolly boys playing the harmonicon shrugged their heads, stared their drunken eyes at him and told him away, shouting obscenities.
I went to another club where there were only Jews. The place was also frisky. Folks were having tea, playing dice and talking. There was no smell of vodka at all, even as a medicine
Appreciating internationalism, equality and unity, I must admit that the difference between the peoples is so striking!
Footnotes:
[1] Dnipropetrivsk G.I. Petrovsky Metallurgical Plant
[2] Oleksii Rykov (1881-1938) – a revolutionary, Soviet political and state leader, first Soviet home affairs minister of Russian Soviet Federal Socialist Republic.
[3] First Soviet vodka.
[4] Allusion to the Yiddish collocation “kloybn nakhes fun di kinder” to derive pleasure from children.
In Yiddish
יעקאַטערינאָסלאַוו
פון די רעוואָלוציע-יאָרן איז בּיי מיר פאַרבּליבּן אין זכּרון אַזאַ יעקאַטערינאָסלאַוו: אַ לאַנגער פּראָספּעקט מיט אַ סך קאַשטן-בּוימער און אַקאַציעס, וואָס מאַכן שכּור מיט די ריחות; אַ סך יונגען און מיידן, וואָס דרייען זיך אום פּוסט און פּוסט און פּאַסט איבּערן פּראָספּעקט און קנאַקן קערלעך; אַ בּרייטער דניעפּר, אין וועלכן נאַקעטע רויטאַרמייער וואַשן די פערד; פּאָטיאָמקינס גאָרטן מיט צעצויגענע פאַרנאַכטיקע געזאַנגען פון אוקראַינישע שיקסעס און אַ שטענדיקע אומרו פאר בּאַנדעס, וואָס לויערן אויף דער שטאָט.
איצט איז יעקאַטערינאָסלאַוו גאָר אַנדערש. איבּערן לאַנגן פּראָספּעקט, פון וועלכן אַ סך בּוימער זענען, זעט אויס, אַוועק אויף הייצן און בּרענען, שטראָמען מאַסן אַרבּעטער, פאַררויכערטע און יאָגנדיקע, איילנדיק צו די בּריאַנסקער אייזן-גיסערייען; איבּער די בּרייטע טראָטואַרן ציען זיך אַ סך פּאָרטפעלן, בּאַאַמטע און אָנגעשטעלטע, איילנדיק אין די אַנשטאַלטן.
די שטאָט אַרבּעט. רויכן פון קוימענס ציען זיך. בּיים בּרעג דניעפּר ליגט אַ סך האָלץ, סחורות, און אנשטאָט פערד – שווימען אין טייך שיפן.
די שטאָט איז נישט גאַנץ – אַ העלפט איז זי פאַררויכערט, פאַרשטיינערט, ווי כאַרקאָוו, אַ העלפט – גרין, גאָרטנדיק, אוקראַינישווייך, ווי פּאָלטאַווע.
פּונקט ווי אין כאַרקאָוו איז דאָ דער עולם אַן אָנגעלאָפענער, אַ פרעמדער, אַ פאַרגרעבּטער, אַן אומוויסנדער, וואָס אַ חוץ קנאַקן קערלעך און רוסיש, האָט ער קיין שום טראַדיציע נישט. זייער פאַרגרעבּט זענען דאָ די יידן.
דעם גרעסטן קאַמף, דערציילט מיר אַ יידישע לערערקע, קומט אויס צו פירן מיט די יעקאַטערינאָסלאַווער יידן, זיי זאָלן אָפגעבּן זייערע קינדער אין די יידישע שולן אַריין.
– רוסיש, – בּעטן זיי זיך, – נאָר רוסיש.
און אַז די קאָמיסיע, וואָס דאַרף בּאַשטימען אין וועלכער שולע די קינדער דאַרפן גיין, פרעגן בּיי די קינדער, וואָסער שפּראַך איז זייער מוטער-שפּראַך, זאָגן די עלטערן אונטער:
– רוסיש זאָג, רוסיש!
קיין רוסישע שולן גיט מען נישט, מען קאָן לערנען אָדער אין אוקראַינישע שולן, אָדער אין יידישע. סיידן רוסן, וואָס בּאַקומען פאַר זייערע קינדער רוסישע שולן. און עס טרעפט, אַז יידן, וואָס מען פרעגט, אין וועלכער שפּראַך זיי רעדן מיט זייערע קינדער, ענטפערן – אוקראַיניש…
פאַרשטייט זיך, אַז נישט זיי, נישט די קינדער זייערע, פאַרשטייען קיין וואָרט אוקראַיניש.
די קינדער זיצן אין די אוקראַינישע שולן און פאַרשטייען קיין וואָרט נישט, וואָס מען רעדט צו זיי. נאָר דאָס שטערט נישט, אַז אַלע אוקראַינישע שולן אין שטאָט זאָלן זיין פול מיט יידישע “גרישקעס” און “מישקעס”.
אויף אַ בּאַפעלקערונג פון 50000 יידן לערנען סך הכּל 1500 יידישע קינדער אין די יידישע שולן.
פאַראַן אויך אין שטאָט אַ יידישע טעכנישע שולע מיט אַ הונדערט תּלמידים, וואָס לערנען זיך שלאָסעריי, מעכאַניק א. ד. גל. עס האָט געקאָסט אַ סך אַרבּעט, בּיז מען האָט געקענט אַריינציען די יוגנט אין דער שולע אַריין. נישט קוקנדיק דערויף, וואָס מען שטרעבּט איצט צו ווערן אַרבּעטער, איז מען נישט גערן געגאַנגען תּחלת אין דער יידישער טעכנישער שול, נאָר דערפאַר ווייל מען לערנט אויף יידיש. איצט איז די שולע געוואָרן פאָפולער און מען קומט שוין גערן.
יעקאַטערינאָסלאַווער יידן האָבּן זיך איבּערצייגט, אַז לערנען אויף יידיש איז גאָרנישט אַזוי שרעקלעך. דאָסזעלבּע געשעט מיט די עלטערן, וואָס די קינדער זייערע זענען “אַריינגעפאַלן” אין די יידישע שולן.
– עס איז גאָרנישט שלעכט, – זאָגן זיי – בּעסער ווי אין די אוקראַינישע.
ינטערעסאַנט דערבּיי איז, אַז די גרעסטע געגנער פון דער יידישער שול צווישן די עלטערן זענען פּוילישע יידן, וואָס מען האָט בּעת דער קריג אַרויסגעטריבּן פון די שטעטלעך און זיי זענען מגולג, געוואָרן קיין יעקאַטערינאָסלאַוו.
– מיט וואָס ערקלערט עס זיך? – פרעג איך בּיי די לערער.
– דאָס איז דערפאַר, וואָס זיי אַליין זענען שטומפּיק אין רוסיש, ווילן זיי, אַז זייערע קינדער זאָלן קאָנען גוט די שפּראַך.
דערבּיי דאַרף מען נישט מאַכן קיין אויספירן, אַז פּוילישע יידן זענען מער גענויגט צו אַסימילאַציע. וואָרים אין דערזעלבּער צייט האָבּן מיר די טוערס אין אַ סך שטעט און שטעטלעך געלויבּט מיינע לאַנדסלייט, וואָס שטייען אומעטום אין דער שפּיץ פון יעדער יידישער קולטור-אַרבּעט. וווּ עפּעס אַ גוטער קולטור-אַרבּעטער, אַן אָרגאַניזאַטאָר, איז עס אַ יידישער יונגערמאַן פון פּוילן.
מיט איין זאַך מיט וואָס יעקאַטערינאָסלאַוו קאָן שטאָלץ זיין, איז דאָס, וואָס אין די אָרטיקע “בּריאַנסקער אייזן-פאַבּריקן”, וווּ עס אַרבּעטן עטלעכע צענדלינק טויזנט אַרבּעטער, געפינען זיך אויך צווישן זיי צוויי טויזנט יידן. דער “נאצמען” אַרבּעט אין קאָנטאַקט מיט די פּראָפעסיאָנעלע פאַריינען און שטובּט אַריין געוויסן פּראָצענט יידן אין די אייזן-פאַבּריקן יעדער מאָל, ווען ס’איז דאָ אַ פאָדערונג אויף אַרבּעטער.
דערווייל אַרבּעטן די יידן בּיי פּראָסטע אַרבּעט, ווייל זיי זענען נישט קוואַליפיקירט. בּיסלעכווייז, בּאַקומענדיק מער רוטין, גייען זיי איבּער פון שוואַרצער אַרבּעט צו קוואַליפיצירטער. איך האָבּ געוואָלט זען די יידן בּיי דער אַרבּעט, נאָר דאָס איז שווער. וואָרום, ערשטנס, זעען זיך די יידן נישט אָן, עס מאַכט אויס איין ייד אויף עטלעכע צענדלינק נישט-יידן; צווייטנס, איז שווער דעם ייד צו דערקענען – אין די אַרבּעטס-קליידער, פאַררויכט, פאַרבּרענט, האָבּן אַלע איין פּנים. אַ סך יידן שוואַרצע-אַרבּעטער גייען אויף קוואַליפיקאַציע-קורסן, כּדי צו ערלערנען די אַרבּעט.
איך האָבּ אין קלובּ אָנגעטראָפן אויף עטלעכע יידישע אַרבּעטער פון די אייזן-פאַבּריקן און געפרעגט וועגן די בּאַציוּנגען צווישן די יידן און די גוים.
– גאַנץ-גוטע – האָבּן עטלעכע יונגעלייט געענטפערט – תּחלת זענען זיי נישט געווען צוגעוווֹינט, האָבּן טייל געבּרומט. איצט זעען זיי, אַז מיר אַרבּעטן גלייך מיט זיי.
עס ווערט אַ סך געטון אין דער הינויכט. מען רעדט, מען קלערט אויף, דאָך פעלן נישט קיין אַנטיסעמיטן. ווי מען האָט מיר דערציילט, האָט געטראָפן, אַז בּעת קאלינין איז געווען אין די בּריאַנסקער פאַבּריקן אין יעקאַטערינאָסלאַוו, האָבּן אים אַרבּעטער, צווישן אַנדערע פראַגן, אויך צוגעשיקט קוויטעלעך: “פאַרוואָס אַזויפיל “זשידעס” זענען אַרבּעטער און בּאַאַמטע”?
***
זונטיק אין אָוונט. איך שפּאַציר זיך איבּער איבּער די זייטיקע געסלעך, וווּ עס וווינען מערסטנס אַרבּעטער. פון אַלע זייטן שפּילן האַרמאָניקעס, שיכּורים שלעפן זיך, שיקסעס זינגען. איך גיי אין אַ פילצענעם הוט אויפן קאָפּ און מען מאַכט פון מיר חוזק:
– שליאפּא אידיאָט! – שרייט מען נאָך – כע, כע!
מיינער אַ פריינט ראַט מיך בּעסער אַרויסגיין צום פּראָספּעקט.
– מען קען נאָך כאַפן פעטש – זאָגט ער מיר.
– פאַרוואָס?
– גלאַט אַזוי.
איך האָבּ ווייטער שפּאַצירט און קיין פעטש נישט געכאַפט. בּלויז פון צייט צו צייט האָט אַן אַנדער אַרומגענומען פאָרל בּאַטראַכט מיין געוויינלעכן אומשולדיקן הוט, וואָס קרענקט, חלילה, נישט אויף קיין שום פרעטענזיעס, און זיך פאַנאַנדערגעלאַכט:
– שליאַ-פּאַ!
איך בּין אַרויס אויף דעם פראָספּעקט און אַריין אין אַ קלובּ. פון אַלע זייטן שקאָצים, שיקסעס, אַ טומל, אַ גערודער. אויף די ווענט קלעבּן אופשריפטן, מען זאָל נישט קנאַקן קיין קערלעך, נאָר מען קנאַקט אויף וואָס די וועלט שטייט. בּראָנפן זיך פון אַלע זייטן. ריקאוו וואָס האָט צוריקגעגעבּן די “מאנאפאלקע” און דערפאַר זוכה געווען, אַז דאָס פלעשל זאָל טראָגן זיין נאָמען “ריקאווקא” קוקט אַראָפ דער וואַנט און קלויבּט נחת פון עולם.
אין די ווייטערדיקע זאַלן איז עפּעס אַ פאָרלעזונג. מען הערט פון דאָרט אַפּלאָדיסמענטן. נאָר דאָ, איך דער פאָדערשטער שטובּ, טומלט מען, זינגט מען, פלירטעוועט מען און מען לאַכט. שיקסעס שטשירן מיט די ציין פון נחת פון זייערע “מאָלאָדצי”. אָט ווערט עפּעס אַ שטיקל סקאַנדאַל. עטלעכע שקאָצים, אַרבּעטער, צעשפּילן זיך אויף אַ האַרמאָשקע און גייען אַוועק אַ טענצל. זיי שטערן דערמיט אין צווייטן זאַל די פאָרלעזונג. אַ יונגער רוסישער בּחורל מיט בּלאָנדע האָר, וואָס פאַלן אין די אויגן, אַן אידעאַליסטל, אַ בּאַוווּסטויניקער, בּעט זיך בּיי זיי:
– חברים, ווי שעמט איר זיך נישט? אין קלובּ אַזאַ אומבּאַוווּסטזיין!
נאָר די פריילעכע יונגען וואַרפן מיט די קעפּ, זעצן אַרויס שכּורע אויגן און גיבּן אין דער מאַמען אַריין.
איך גיי אין אַ צווייטן קלובּ, יידן דאָרט. אויך דאָ איז לעבּעדיק, מען טרינקט טיי, מען שפילט אין בּיינדלעך, מען רעדט. נאָר מ’זאָל דאָס פילן אַ ריח פון בּראָנפן כאָטש אויף אַ רפוּאה!
בּיים גאַנצן אינטערנאַציאָנאַליזם, גלייכהייט און בּרודערלעכקייט, וואָסער געוואַלדיקער אונטערשיד פון פאָלק בּיז פאָלק!
The report by Israel Joshua Singer, a Polish writer who wrote in Yiddish, was part of his 1926 tour of the Soviet Union. The reporter’s journey covered a wide region, from Moscow to the colonies near the Black Sea, and the subject of his essay touched on the lives of Jews in a new environment — large industrial cities such as Katerynoslav or Kharkiv or agricultural colonies. Israel Joshua Singer’s travel notes allow us to observe the coexistence of various minorities of the Soviet Union in the new state. He looks at national politics and state initiatives such as Ukrainization from a distance and asks local Jews about their attitude and adaptation to these initiatives. One of the most prominent examples of the problems of practical reforms in the Soviet state was Jewish national education, as Singer notes in the example of Yekaterinoslav. The rapidly industrializing city offered new opportunities for Jews, but they perceived the very policy of both Jewish and Ukrainian indigenization (korenizatsiia) as an obstacle to integration. At the same time, Jewish workers, like others, maintained their ethnic differences and socialization networks.